5. Zorg persoonsgericht
Er komt steeds meer aandacht voor persoonsgerichte zorg. Dit is zorg waarbij de zorgvrager centraal staat en meer gekeken wordt naar iemands persoonlijke behoeften, wensen en voorkeuren. De zorgverlener benadert de persoon niet als patiënt of cliënt, maar als mens. Centraal staat de vraag: wat heeft de zorgvrager nodig om zich gezond en gelukkig te voelen?
Positieve bejegening en ondersteuning op maat:
5. Zorg persoonsgericht
Wees respectvol en bevestigend
- Vraag naar de gewenste aanspreekvormen en gebruik deze consequent. Vraag niet naar mevrouw (+achternaam) of meneer (+achternaam) als iemand liever met voor- en achternaam wordt aangesproken. Vooral niet in een publieke ruimte zoals een wachtkamer.
- Vraag hoe iemand zichzelf noemt als het om genderidentiteit en seksuele oriëntatie gaat en gebruik die termen ook om deze persoon te beschrijven.
- Gebruik actuele terminologie. Je spreekt bijvoorbeeld over transgender personen, niet over transgenders of transseksueel. De term transgender spreekt een grotere groep mensen aan en past beter omdat het een beschrijving is.
- Geloof je cliënt. Stel trans-gevoelens, of ervaringen rond intersekse, niet ter discussie en ga uit van de ervaring van je cliënt.
- Luister reflectief. Stel open vragen en check of je het antwoord goed hebt begrepen door het kort samen te vatten (‘Klopt het dat…’).
Praktijkvoorbeeld
“Je kunt aan de buitenkant niet zien hoe iemand zich identificeert”
Houd zicht op de context
- Ken de sociaal-culturele risicofactoren, bijvoorbeeld op het gebied van gendernormen, leefstijl, heteronormativiteit, discriminatie en/of stigma & trauma. [Verwijzen naar kennis]
- Gebruik de cliënt niet als bron over algemene kennis rond bijvoorbeeld trans personen of intersekse. Je kan wel voorstellen een nieuwe afspraak in te plannen zodat jij eerst de tijd hebt om je in te lezen over het onderwerp.
- Gebruik bijvoorbeeld het model van positieve gezondheid om zicht te krijgen op de persoonlijke context en de behoefte van de cliënt. Blijf daarbij wel oog houden voor de verschillende diversiteitsaspecten.
Praktijkvoorbeeld
“Mijn cliënt vond het prettig te praten met iemand die haar cultuur begreep.”
Geef de cliënt regie
- Geef mensen zelf de regie over hoe om te gaan met met issues rond sekse, gender en seksuele oriëntatie. Niet iedereen met een vorm van intersekse wil zich aanpassen aan de heersende norm, niet alle mensen met trans-gevoelens willen in transitie. Niet iedereen wil uit de kast komen. Iedereen heeft een eigen manier om zichzelf te zijn en bepaalt zelf de koers en het tempo om dingen te realiseren.
- Besluit samen over de te volgen behandeling of andere vervolgstappen.
- Indien relevant: stimuleer ontmoetingen met ervaringsdeskundigen.
Verwijs warm door
- Verwijs indien nodig door naar passende zorg die ook sensitief is op diversiteit.
- Als je vooraf niet weet of de zorg waarnaar je verwijst sensitief is op diversiteit, houd dan een vinger aan de pols.
Praktijkvoorbeeld
“Je kunt er niet vanuit gaan dat een depressie er voor iedereen hetzelfde uitziet.”
Evalueer je aanpak
- Feedback van cliënten op de zorg die je levert kunnen veel inzicht geven op hoe je in het vervolg nog sensitiever te werk kan gaan. Vraag daarom altijd even hoe je cliënt jouw zorg ervaren heeft. Vraag bijvoorbeeld of alle relevante issues voor de cliënt goed besproken zijn.
Interventies persoonsgericht werken
E-learnings:
- E-learning Hoe ondersteun je LHBT cliënten bij hulpvragen?
- Hoe ondersteun je LHBT-ouderen bij hulpvragen? Doe de e-learning of bekijk de tipsheet
- E-learning Coming-in: Ondersteuning aan LHBT personen met een biculturele achtergrond
- E-learning Jong & Transgender
Handvatten en tips:
- Toolkit roze 50+: aandacht voor seksuele en genderdiversiteit in zorg- en welzijnsorganisaties
- Hoe ondersteun je LHBTIQ+ jongeren? 10 tips voor ondersteuning en hulp.
- Praktische tips voor het ondersteunen van bicuturele LHBT personen.
- ‘Van mijn opleider leerde ik te kijken naar de persoon achter de klacht’ Interview met huisarts Renate (38)
Verhalen uit de praktijk
“36% van de trans personen krijgt geen zorg op maat”
Emma weet lange tijd niet wat er precies met haar aan de hand is. Pas op haar 42ste besluit ze in transitie te gaan. Ze vertelt over haar leven als transvrouw.
"Uit de kast komen is niet voor iedereen een optie"
Deze film gaat over het ondersteunen en begeleiden van biculturele LHBT’s bij het accepteren van en invulling geven aan hun seksuele oriëntatie en/of genderidentiteit. Met de verhalen van inspirerende ervaringsdeskundigen en hun do en don’ts, kunnen andere begeleiders hun voordeel doen en zorgen voor begeleiding die aansluit bij wensen en behoeften van biculturele LHBTs.
